Şu an neredesiniz? Bir kafede, parkta ya da odanızda mı? Peki, daha geniş bir perspektiften bakarsak, aslında nerede olduğunuzu düşündünüz mü? Belki bir gezegende, o gezegen Güneş adlı bir yıldızın yörüngesinde dönüyor, bu yıldız Samanyolu Galaksisi’nin bir parçası, Samanyolu ise devasa bir galaksi kümesinin içinde yer alıyor ve tüm bunlar gözlemlenebilir evrenin sadece küçük bir parçası. Evrendeki gerçek konumunuzu hiç merak ettiniz mi?
Evrendeki Konumumuz
Evrenin büyüklüğünden ve gözlemlenebilir evrendeki milyarlarca şeyden bahsetmek için Hubble’ın Ultra Derin Alanı’ndan alınan görüntüler mükemmel bir başlangıç noktasıdır. 1990’ların ortalarında elde edilen bu görüntüler, evrenin galaksi popülasyonuna ilişkin ilk gerçek bilgiyi verdi. Bu, gözlemlenebilir evrenin yaklaşık 200 milyar galaksi içerdiği yönünde bir tahmine yol açtı. Bugün bu tahminin en az 10 kat daha fazla olduğu düşünülüyor; yani evrende yaklaşık iki trilyon kadar galaksi var. Biz de bu galaksilerden Samanyolu’nda bulunan Güneş adını verdiğimiz yıldızın etrafında dönen bir gezegende yaşıyoruz.
Dünya’nın Algılanışı
Daha önce bir videoda Dünya’nın yarıçapını hesaplamaktan ve üzerinde bulunduğumuz yer küreyi neden düz gibi algıladığımızdan bahsetmiştim. Dünyaya göre çok küçük boyutlardayız ve üzerinde hareket ettiğimiz yer küre bize düz görünüyor. Ufuk çizgisine baktığınızda, uzak görünüyor ama ne kadar uzakta? Pisagor Teoremi ile basit bir şekilde hesaplanabilir. Ortalama insan boyunu 160 cm (H) ve Dünya’nın ortalama yarıçapını 6371 km (R) alırsak, ufuk mesafesi yaklaşık 5 km olarak hesaplanır. Ancak bu basit hesaplama, atmosferik kırılmanın etkisini göz ardı eder. Ay yüzeyinde böyle bir atmosferik kırılma olmadığından, ufuk mesafesi yaklaşık 2 km olur.
Referans Çerçevesi ve Hareket
Hareketlerimizi bir referans çerçevesi bağlamında gözlemleriz. Bir ‘referans çerçevesi’, hareketin ve durağanlığın ölçüldüğü bir standarttır. Örneğin, bir yerden aşağı atladığınızda veya basketbol oynarken zıpladığınızda yukarı ve aşağı dediğiniz şeyleri deneyimliyorsunuz çünkü referans aldığınız bir şeyler var. Evrenin geri kalanı için yukarı ya da aşağı diye bir kavram var mıdır? Yıldızlararası uzayda referans alacağınız hiçbir şey yok. Bu durumda hareketten veya bir yönden bahsedebilir miydiniz?
Güneş Sistemi
Kozmostaki konumumuzu anlamak için küre olan bir gezegen üzerinde olduğumuzu bilmek önemlidir. Bu gezegene dışarıdan baktığımızı hayal edelim. Ne görürüz? Küçük ve büyük gezegenler, Güneş’in etrafında dönüyor. Dünya, Güneş etrafındaki yıllık seyahati sırasında eliptik bir yörüngede ilerler. Yılın yarısını Güneş’e yaklaşarak hızlanarak, diğer yarısını ise uzaklaşıp yavaşlayarak geçiririz. Ayrıca, Ay’ın çekim kuvveti gezegenimizi sallayarak hareket ettirir.
Galaksi ve Evren
Güneş şu anda galaksinin merkezinden yaklaşık 27.000 ışıkyılı uzaklıkta, Avcı kolu üzerinde bulunuyor. Güneş Sistemi, her dönüşünü 230 milyon yılda tamamladığı galaktik düzlemde hareket eder. Galaksi merkezindeki süper kütleli kara deliğin çekim etkisiyle Güneş Sistemimizin yörüngesi de oldukça değişkendir.
Samanyolu ve Andromeda, Yerel Grubumuzdaki iki büyük gökadadır. Yerel Grup’ta 100’e yakın cüce gökada bulunmaktadır. Samanyolu, Andromeda’ya doğru saatte 400.000 km hızla ilerliyor ve birbirleriyle çarpışmaları yaklaşık 4 milyar yıl sürecek.
Samanyolu, Laniakea Süperkümesi gibi daha büyük yapıların parçası olan bir galaksi grubunun parçasıdır. Kendisi de devasa Balık-Balina Süperkümesi Kompleksi’nin bir parçasıdır ve son olarak her yönde yüz milyonlarca ışıkyılı boyunca uzanan galaktik bir ağ görürüz.
Sonuç
Adımları geri attıkça, evrenin her yönüyle homojen bir yapı gibi göründüğünü fark ederiz. Yeryüzünden galaksilere, galaksilerden galaksi kümelerine ve nihayetinde süper kümelere kadar uzanan bu inanılmaz yapı, evrenin muazzam genişliğini gözler önüne serer. Bu devasa kozmosta her bir yıldızın, gezegenin ve insanın ne kadar küçük ve mütevazı olduğunu anlamak, insana hayranlık duygusu kazandırır.
Evrenin genişliğini düşündüğümüzde, konum, yön veya hareket gibi kavramlar anlamsız hale gelir. Referans çerçeveleri sadece belirli koşullar altında geçerlidir ve evrenin genel yapısında mesafeler ve ilişkiler, insan zihninin kolayca kavrayamayacağı kadar karmaşıktır.
Bizler, bu devasa kozmosta küçük bir gezegenin sakinleriyiz. Yine de, bilinç ve merakımız sayesinde evrenin sırlarını keşfetmeye çalışıyoruz. Bu yolculuk, bilim ve keşif ruhuyla ilerleyen bir serüvendir. Evrendeki yerimizi anlamak, sadece bilimsel bir merak değil, aynı zamanda varoluşsal bir anlam arayışıdır.
Gökyüzüne her baktığınızda, o sonsuz boşlukta bir an için durun ve düşünün: Evrenin bu muazzam genişliğinde, bizler sadece birer noktayız. Ancak, bu küçüklüğümüz bile bizi yıldızlara ulaşmaktan alıkoymuyor. Çünkü her birimiz, bu büyük kozmik hikayenin eşsiz bir parçasıyız. Evrende ne kadar küçük olursak olalım, hayallerimiz ve merakımız bizi sınırsız bir geleceğe taşıyabilir. Kendi evrenimizi anlamak için çıktığımız bu yolculukta, belki de en büyük keşif kendimiz olacaktır.
Bir başka hikâyede görüşmek üzere, sevgiler.
